İletişim Meta Verilerinin Önemi

İsminden de anlaşılacağı üzere, meta yani üst veri , veri hakkında veri demektir. Meta veriler, sonradan bulması kolay olsun diye videolara anahtar sözcük eklemek gibi bilgi kataloglama işlemleri başta olmak üzere çeşitli bağlamlardakullanılırlar. Bilgisayarlar söz konusu olduğunda, insanların aklına genellikle ilk olarak bir dosyanın ne zaman, kim tarafından oluşturulduğu, dosya türü ve daha fazlasıyla ilgili ayrıntıları içeren “dosya meta verileri” gelir. Bilgisayarınızda bir dosyayı ne zaman oluşturduğunuzu bulmaya çalışırken, hatta telefonunuzla çektiğiniz bir fotoğrafın diyafram açıklığı ve deklanşör hızı gibi zararsız bilgilere veya fotoğrafın çekildiği konum gibi bilgilere bakarken bu tür meta verilere rastlamışsınızdır.

Dosya meta verilerinin nasıl çalıştığına daha yakından bakmak isterseniz, Basın Özgürlüğü Vakfı birkaç spesifik örneği derinlemesine inceliyor.

İletişim söz konusu olduğunda, meta veriler özellikle açıklayıcı olabilir ve potansiyel olarak üçüncü bir tarafın—kolluk kuvvetleri veya başka bir devlet kurumu gibi—erişim hakkı olmasa bile bu iletişimin içeriği hakkında detaylara ulaşabilmesine olanak verebilir. Bu kılavuzda bahsedeceğimiz meta veri türü de bu olacak.

İletişim meta verileri özünde, iletişiminizin içeriği hariç her şeyi kapsar. Meta verileri bir zarfın dijital karşılığı gibi düşünebilirsiniz. Tıpkı bir zarf gibi, meta veriler de bir mesajın göndericisine, alıcısına ve varış adresine dair bilgi içerir. Meta veriler, gönderdiğiniz ve aldığınız dijital iletişimler hakkındaki bilgilerdir. Meta verilere birkaç örnek aşağıdaki gibidir:

• E-postalarınızın konu başlığı
• Sohbetlerinizin uzunluğu
• Bir sohbetin gerçekleştiği zaman dilimi
• İletişimde bulunduğunuz (kişi) ve o anki konumunuz

Tarihsel olarak bakıldığında, meta veriler—ABD de dahil olmak üzere—bazı ülkelerde yasalar kapsamında iletişim içeriklerine göre daha az gizlilik korumasına sahip olmuştur. Birçok ülkede polis, geçen ay telefon açtığınız kişilere ne söylediğinizi duymak için telefonunuzu dinlemeye kıyasla bu kişilerin kayıtlarını daha kolay elde edebilir. Ya da içeriği okumak için karşılaşılabileceği teknik veya yasal engelleri aşmak zorunda kalmaksızın, bir devlet kurumunun meta verileri satın alması da mümkündür.

Devlet kurumları veya telekomünikasyon şirketleri gibi meta verileri toplayan veya bunlara erişim talep eden kuruluşlar, meta verilerin ifşa edilmesinin (ve toplanmasının) büyütülecek bir mesele olmadığını savunur. Ne yazık ki bu iddialar doğru değildir. Çok az bir meta veriyle dahi bir kişinin özel hayatı mercek altına alınabilir. Meta verilerin, bunları toplayan devlet kurumlarına ve şirketlere aslında neleri ifşa edebileceğine bir göz atalım:

• Golden Gate Köprüsü üzerindeyken intihar önleme hattını aradığınızı bilebilirler. Ancak bu görüşmenin içeriği bir sır olarak kalmaya devam eder.
• Aynı saat içerisinde bir HIV test kuruluşundan e-posta aldığınızı, sonra bir doktoru aradığınızı, ardından internette bir HIV destek grubunu ziyaret ettiğinizi bilebilirler. Fakat e-postanızın içeriğini, ya da telefonda ne konuştuğunuzu bilemezler.
• Bir dijital hak aktivistleri grubundan “Kongreye Söyleyin: KOSA İnterneti Sansürleyecek Ama Çocuklara Yardım Etmeyecek” başlıklı bir e-posta aldığınızı ve hemen meclisteki temsilcinizi aradığınızı bilebilirler. Ancak bu iletişimlerin içeriği devletin müdahalesinden uzak kalmaya devam eder.
• Bir jinekoloğu arayıp yarım saat konuştuğunuzu, aynı gün bulunduğunuz bölgedeki bir kürtaj kliniğini aradığınızı bilebilirler.

Üçüncü taraflar iletişimlerinizi başarılı bir şekilde kurmak için genellikle meta verilere ihtiyaç duyduğundan, meta verilerinizi harici toplamadan korumak zor olabilir. Tıpkı bir posta memurunun mektubunuzu iletmek için zarfın dışını okuması gerektiği gibi, dijital iletişimlerin de genellikle kaynak ve hedef belirtmesi gerekir. Cep telefonu şirketleri çağrıları size yönlendirebilmek için telefonunuzun aşağı yukarı nerede olduğunu bilmek durumundadır. Tor ve Signalgibi bazı yazılımlar topladıkları meta veri miktarını en aza indirmeye çalışsalar da bu, çoğu yazılımda hala nadir görülen bir özelliktir. Web taramanız söz konusu olduğunda, hangi web sitelerini ziyaret ettiğinizi bir ISP'den veya diğer dinleyicilerden gizleyebilen Encrypted Client Hello gibi protokollerle bazı gizlilik geliştirmeleri mümkün olabilir.

Meta verilerle daha iyi başa çıkacak yasalar düzenlenene dek ve bu verileri en aza indiren araçlar yaygınlaşana dek yapabileceğiniz en iyi şey, iletişim kurarken hangi meta verileri ilettiğinizin, bu bilgilere kimin erişebileceğinin ve bunların nasıl kullanılabileceğinin farkında olmaktır.