Cep Telefonu Bileşenleri ve Sensörleri

Telefonunuzda çok fazla bilgi toplayan, çok farklı çeşitlerde antenler ve sensörler bulunur. Bunların bazılarını aşağıda sıralıyoruz.

GPS #

Küresel Konumlama Sistemi (GPS), dünyanın herhangi bir yerindeki cihazın kendi konumunu hızla ve hatasızca bulmasını sağlar. GPS, ABD hükümetinin herkes için kamu hizmeti olarak işlettiği uydulardan gelen sinyallerin analizine dayanarak çalışır. Bu uyduların GPS kullanıcılarının konumunu bildiğine yönelik sık rastlanan, yanlış bir kanı vardır. Fakat GPS uyduları yalnızca sinyal gönderir. Telefonunuzdan herhangi bir şey almaz veya gözlem yapmazlar. Uydular ve GPS sistem operatörleri herhangi bir kullanıcının veya cihazının konumunu, hatta kaç kişinin bu sistemi kullandığını bilmezler.

Tek başına işleyen ve akıllı telefonlarda da bulunan GPS alıcılar, farklı uydulardan gelen telsiz sinyallerin ne kadar sürede ulaştığını saptayarak kendi konumlarını hesaplar.

Peki GPS uyduları kullanıcıları takip etmiyorsa “GPS takibi” nasıl meydana gelir? Genellikle takip kullanıcının akıllı telefonundaki uygulamalar çalıştırılarak yapılır. Bu uygulamalar, telefonun işletim sistemine GPS tarafından saptanan konumu sorar. Ardından telefonunuz size konumunuzu uygulamayla paylaşmak isteyip istemediğinizi sorar. İzin verdiğinizde, uygulama bu bilgiyi internetten başka birine iletebilir. GPS’in güvenilirliğini artıran çok bant desteği artık günümüzde kullanılan telefonlarda GLONASS (Rusya), BDS (Çin), ve GALILEO (Avrupa Birliği) gibi devlet destekli konumlama sistemlerinin bir parçası haline gelmiştir.

Kolluk kuvvetleri yasal izin karşılığında, uygulama sağlayıcılarından belirli bir kişinin GPS verilerini edinebilir. Kolluk kuvvetleri ayrıca belli bir zamanda belli bir yerde bulunan her cihazı tespit etmek üzere, uygulama sağlayıcılarını GPS verilerindeki coğrafi çit aramalarını da vermeye zorlar. EFF bu tür coğrafi çit bilgilerine ilişkin yasal izinlerin kategorik olarak anayasaya aykırı olduğu savunusunda belirli bir yol kat etmiştir.

NFC (Yakın Alan İletişimi) #

Radyofrekansa dayanan bu kablosuz tanımlama sistemi günümüzdeki telefonlarda bulunmaktadır. Ağırlıklı olarak, telefonunuzla ödeme yapmak istediğinizde başvurduğunuz temassız mobil ödeme teknolojilerinde ya da telefonunuzu otel odası anahtarı olarak kullandığınız temassız tanımlama sistemlerinde kullanılır. NFC’nin kapsamı normalde en fazla dört santimetredir ve tek seferde birkaç yüz bitten birkaç kilobayta kadar veri depolayabilir.

NFC teknolojisi aynı zamanda afişler ve diğer nesnelerde bulunan RFID (radyo frekansı ile tanımlama) etiketlerini de pasif olarak okuyabilir. Dünyanın neresinde olduğunuzu kesin olarak bilen bir teknoloji olmasa da, temassız bir ödeme yaptığınızda veya bir binaya girdiğinizde kayıt tutarak sizi belli bir zamana ve mekana konumlandırmış olur. NFC teknolojisi aynı zamanda “akıllı ev cihazlarını” denetlemek için de kullanılabilir.

Eğer bu özellik sizi kaygılandırıyorsa, telefonunuzun NFC sensörünü kapatabilirsiniz.

Android cihazınızda bu yönergeleri izleyerek NFC’yi devre dışı bırakabilirsiniz.

iOS’te NFC Apple Pay ve Apple şirketinin yakındaki bir telefonla kişi bilgisi, fotoğraf veya ses dosyası paylaşmanızı sağlayan AirDrop hizmeti gibi uygulamalarla sınırlıdır. Bu sınırlar dahilinde çok fazla bilgi sızmayacaktır, ancak yine de bu özelliği kapatmak istiyorsanız Apple Pay’i kullanmayı tümden bırakabilir, AirDrop’un yakındaki cihazlarla paylaşım hizmetini devre dışı bırakabilirsiniz. AirDrop’un cihaz paylaşımı özelliğini devre dışı bırakmak için bu yönergeleri izleyebilirsiniz.

Biyometrik Sensörler #

Bu sensörler telefonunuza girmenize yardımcı olan parmak izi sensörleri veya yüz tanıma sistemlerinden oluşur. Yüz tanıma sistemi, yüzünüzün 3 boyutlu haritasını çıkarmak üzere kızılötesi ışın kullanan kızıl ötesi sensörler de kullanabilir (iPhone’un FaceID özelliği karanlıkta bu sayede çalışır.) Biyometrik kilit açma özellikleri telefon güvenliği açısından daha güvenilir kabul edilse de kolluk kuvvetlerinin dahil olduğu kimi durumlarda bu geçerli olmayabilir.

Hareket Sensörleri #

Cep telefonlarında baz istasyonları, GPS veya Wi-Fi kadar bilgi paylaşmayan sensörler de bulunur. Uygulamalar genellikle cihazınızı tanımlayabilecek sensör bilgilerini okuduğundan, bu yöntemlerle tespit edilme potansiyeli çok düşük olsa da, akıllı telefonunuzun içinde ne olduğuna dair bilgilerinizi artırmak için aşağıda bir liste sunuyoruz:

İvmeölçer: Genellikle kullanıcının ne tür bir aktivite yaptığını kaydeden fitness uygulamalarında kullanılan bir hareket sensörüdür. Örneğin eğer telefonunuzu pantolonunuzun cebinde tutuyorsanız, telefonunuz gün içinde attığınız “adımları” bu ana sensörle kaydeder. Seyir hızınızı ölçen birçok navigasyon uygulaması tarafından da bu sensör kullanılır. Bu sensörün, %80 kesinlikle yakındaki bir bilgisayarın titreşimlerini algılayıp farklı tuş vuruşlarını algıladığı güvenlik araştırmalarında belirtilmiştir. Bu tür hareketlerin normal yöntemlerle algılanması zor olsa da, telefonunuzu çantanızda veya cebinizde tutarak bu yöndeki kaygınızı azaltabilirsiniz.

Jiroskop: Yönelimi ve açısal hızı algılayan bu hareket sensörü, telefonumuzun konumunu sürekli değiştirdiğimizden, daima yeni bilgi algılar.  Yapılan araştırmalar, ses dalgalarını algılama kapasitesi yüzünden bu sensörün basit bir mikrofon görevi görebileceğini belirtir. Oda sıcaklığını, nem oranını, ışık düzeyini, yeryüzünün manyetik alanını, hava basıncını vb. ölçen başka ortam, hareket ve konum tabanlı sensörler de mevcuttur. Bu sensörler normalde çok düşük enerjiyle çalışır ve Konum Takibi hizmetlerinin kişilerin konumlarını belirlemek için kullandığı yöntemlerden değildir. Bu sensörün kullanım modeli iOS ve Android’de farklılık gösterir. iOS, geliştiricilerin sensörü kullanım amacını belirtmesini gerektiren bir kural getirmiştir. Genellikle uygulamalar bu sensörleri kullanmak için izin istemezler. Ancak bu sensörler yoluyla kullanıcılarda güvenlik açığına yol açabilmek için ciddi düzeyde hedefleme ve kaynak gerekir.

Dikkat etmeniz gereken diğer sensörler:

• Manyetometre: Pusula gibi çalışan bu sensör, jiroskop ve ivmeölçerle birlikte çalıştığında telefonunuzun konumunu bulmasına yardımcı olur. En belirgin kullanımı pusula uygulamasındadır.
• Barometre: GPS’in irtifa sonuçlarını iyileştirmeye yarayan, hava basıncını ölçmek için kullanılan sensör.
• Yakınlık sensörü: Bu sensör görünmez bir ışın yayarak yakınlık ölçümü yapar. En sık kullanım işlevi, konuşurken telefonunuzu yüzünüze tuttuğunuzda ekran ışığını söndürmesidir.
• Ortam ışığı sensörü: Adından da anlaşılacağı üzere, bir odanın aydınlatma şartlarını algılayan bu sensör en çok “otomatik parlaklık” özelliği için kullanılır.
• LiDAR: Radara benzer bir teknolojiyle mesafe ölçen bu sensör telsiz dalgaları yerine ışık kullanır. Karanlıkta daha iyi fotoğraf çekmekten, telefonunuzun kamerasını kullanarak ölçüm yapmanızı sağlayan ölçme uygulamasına kadar her şeyde kullanılır.
• U1 ve U2 yongası (iPhone’a ait anten): U1 ve U2 yongaları bu yongayı taşıyan diğer cihazlarla iletişimi iyileştirmek için kullanılır. iPhone bu sayede diğer iPhone cihazlarıyla ve dizüstü bilgisayarlar, Apple Watch ve AirTag gibi diğer Apple cihazlarıyla daha iyi iletişim kurar.