ጠቅላላ ውሂብዎን ሁልጊዜ ከሁሉም ሰው ለመጠበቅ መሞከር እጅግ አድካሚ እና የማይቻል ነው፡፡ ነገር ግን መፍራት የለብዎትም! ደኅንነት በጥንቃቄ በሚነደፍ ዕድቅ የሚመራ እና ለእርሶ ትክክለኛ የሆነውን እየተጠቀሙ የሚያዳብሩት ሂደት ነው፡፡ ደኅንነት ማለት እንዳንድ መሳሪያዎች መጠቀም ወይም ሶፍትዌር ማውረድ ማለት አይደለም፡፡ እርስዎ በተለየ የተጋረጠብዎን የደኅንነት ስጋት ከመረዳት እና እነዚህን ስጋቶች እንዴት መመከት እንደሚቻል ከማወቅ የሚጀምር ነው፡፡.

በኮምፒተር ደኅንነት ስጋት የሚባለው ውሂብዎን ከጥቃት ለመከላከል የሚያደርጉትን ጥረት የማሳነስ አቅም ያለው ክስተት ነው፡፡ ምን መከላከል እንደሚፈልጉ እና ከማን መከላከል እንደሚፈልጉ በመለየት ያጋጠመዎትን ስጋት መጋፈጥ ይችላሉ፡፡ ይህ ሂደት “የስጋት ሞዴል” ይባላል፡፡

ይህ መመሪያ የስጋት ሞዴልዎን እንዴት መቅረጽ እንዳለብዎ ወይም የዲጂታል መረጃዎችዎ የሚያጋጥማቸውን አደጋ እንዴት መገምገም እንደሚችሉ እና የትኞቹ መፍትሔዎች ለእርስዎ የተሻለ እንደሆኑ ያስተምራል፡፡

የስጋት ሞዴል እንዴት ያለ ነገር ነው? ቤትዎ እና ንብረትዎን እንዳይዘረፉ ይፈልጋሉ እንበል፡፡ ከዚያም የሚከተሉትን ጥያቀዎች ይጠይቃሉ፡

በቤቴ ውስጥ ያለ ጥበቃ የሚያስፈልገው ነገር ምንድን ነው?

• የንብረትዎ ዝርዝር ጌጣጌጦች፣ ኤሌክትሮኒክሶች፣ የባንክ ሰነዶች፣ የመጓጓዣ ሰነዶች ወይም ፎቶግራፎችን ሊጨምሩ ይቻላሉ፡፡

ከማን ነው ራሴን መከላከል የምፈልገው?

• የባለጋራዎችዎ ዝርዝር፡- ዘራፊዎችን፣ ደባልዎችዎን ወይም እንግዳዎችን ሊጨምር ይቻላል፡፡

መከላከል ምን ያህል አስፈላጊ ነው?

• ጎረቤቶቼ ከዚህ በፊት ተዘርፈው ያውቃሉ? ደባሎቼ ወይም እንግዶቼ ምን ያህል ታማኝ ናቸው? ባለጋራዎቼ እኔን ማጥቃት የሚያስችል ምን አቅም አላቸው? ግምት ውስጥ የማስገባቸው አደጋዎች ምንድን ናቸው?

ይሄንን መከላከል ባልችል ሊደርስብኝ የሚችለው አደጋ መጠኑ ምን ያህል ነው?

• በቤቴ ያለ ልተካዉ የማልችለው ነገር ምን ምንድን ነው? እነዚህን ነገሮች መተካት የሚያስችል ገንዘብ እና ጊዜ አለኝ? የገባኹት የመድኅን ዋስትና ከቤቴ የተዘረፉ ንብረቶችን ይጨምራል?

ሊደርስብኝ ከሚችል አደጋ ራሴን ለመከላከል ምን ያህል ርቀት ለመሄድ ፈቃደኛ ነኝ?

• ለአደጋ የተጋለጡ ሰነዶችን ማሰቀመጫ የሚሆን ካዝና ለመግዛት ፍቃደኛ ነኝ? እጅግ አስተማማኝ ቁልፎችን የመግዛት አቅም አለኝ? በአቅራቢያዬ የሚገኝ ባንክ የደኅንነት ሳጥን ተከራይቼ ውድ ንብረቶቼን ለማስቀመጥ ጊዜ አለኝ?

እነዚህን ጥያቄዎች ለራስዎ ካቀረቡ በኋላ ማድረግ የሚችሉትን ነገር ለመገምገም ዝግጁ ነዎት፡፡ ንብረትዎችዎ ትልቅ ዋጋ ያላቸው ሆነው ነገር ግን የመዘረፍ እድላቸው ዝቅተኛ ከሆነ ካዝና በመግዛት ብዙ ገንዘብ ማውጣት አይኖርብዎት ይሆናል፡፡ ነገር ግን አደጋው ከፍተኛ ከሆነ ገበያ ላይ የሚገኝ ምርጥ ካዝና መግዛት ይኖርብዎታልም፤ ደኅንነት ስርዓት ለመጨመርን ማሰብ ይኖርብዎታል፡፡

የደኅንነት ስጋት ሞዴል መገንባት የሚያጋጥምዎን የተለየ አደጋ ፣ ንብረትዎችዎን፣ ባለጋራዎችዎን፣ የባላጋራዎችዎን አቅም እና የተጋረጠብዎ አደጋ የመፈጸም ዕድል ምን ያህል እንደሆነ እንዲገነዘቡ ይረዳዎታል፡፡

የስጋት ሞዴል ምንድን ነው? ከየትስ ነው የሚጀምረው?

የስጋት ሞዴል ዋጋ በሚሰጧቸው ነገሮች ላይ ጉዳት የሚያስከትሉ ነገሮች እንዲለዩ እና ከማን መጠበቅ እንደሚገባዎ እንዲያውቁ ይረዳዎታል፡፡ የስጋት ሞዴልዎን ሲቀርጹ ለእነዚህ አምስት ጥያቄዎች መልስ ያዘጋጁ:

1. ምንድን ነው መከላከል የምፈልገው?
2. ራሴን መከላከል የምፈልገው ከማን ነው?
3. ይሄንን መከላከል ባልችል ሊደርስብኝ የሚችለው አደጋ መጠኑ ምን ያህል ነው?
4. ራሴን መከላከል ምን ያህል ነው የሚያስፈልገኝ?
5. ሊደርስብኝ ከሚችል አደጋ ራሴን ለመከላከል ምን ያህል ርቀት ለመሄድ ፈቃደኛ ነኝ?

እያንዳንዱን ጥያቄ በዝርዝር እንመልከት፡፡

ምንድን ነው መከላከል የምፈልገው?

ንብረት ዋጋ የሚሰጡት እና እንዳይጠፋብዎ የሚጠብቁት ነገር ነው፡፡ ስለ ዲጂታል ደህንነት በምንነጋገርበት ወቅት እሴት ወይም ንብረት የምንለው ነገር መረጃን እንደኾነ መታወቅ ይኖርበታል። ለምሳሌ የኢሜል አድራሻዎ፣ የወዳጆችዎ ዝርዝር፣ የፈጣን መልዕክት ልውውጥዎ፣ ቦታዎች እና የተለያዩ ሰነድዎችዎ በሙሉ ንብረትዎችዎ ናቸው። በተጨማሪም ኮምፒውተርዎ፣ ስልክዎ እና የመሳሰሉትም ንብረትዎችዎ ናቸው።

የንብረትዎን ዝርዝር፣ ውሂብዎ የት እንደተቀመጠ፣ እነማን መጠቀም እንደሚችሉ እና ሌሎች እንዳይጠቀሙት የሚከለክላቸው ምን እንደኾነ ይጻፉ።.

ራሴን መከላከል የምፈልገው ከማን ነው?

ይህንን ጥያቄ ለመመለስ ማን እርስዎን አና መረጃዎችዎን ዒላማ ውስጥ ማስገባት ይፈልጋል የሚለውን ማወቅ ጠቃሚ ነው፡፡ ግለሰብ ወይም ሌላ አካል ንብረቶችዎ ላይ ስጋት የሚጥል ሁሉ “ባለጋራዎ” ነው፡፡ አለቃዎ፣ የቀድሞ ባልደረባዎ፣ የቢዝነስ ተፎካካሪዎ፣ የሀገርዎ መንግስት ወይም በህዝባዊ ትይይዝት ላይ ያለ የመረጃ ጠላፊ አቅም ያላቸው የባለጋራዎች ምሳሌዎች ናቸው፡፡

የእርስዎን ውሂብ ወይም የግንኙነት መረጃዎን ማግኘት የሚፈልግ ማን ሊኾን እንደሚችል ጥርጣሬ ውስጥ በማስገባት የባለጋራዎችዎን ዝርዝር ያውጡ። እነርሱም ግለሰቦች፣ የመንግስት አካላት ወይም ተቋማት ሊኾኑ ይችላሉ፡፡

የስጋት ሞዴልዎን ካዘጋጁ በኋላ እንደባለጋራዎችዎ ማንነት፣ በተወሰኑ ሁኔታዎች ውስጥ ይህንን ዝርዝር ማስወገድ ይኖርብዎ ይሆናል፡፡

ይሄንን መከላከል ባልችል ሊደርስብኝ የሚችለው አደጋ መጠኑ ምን ያህል ነው?

ባለጋራዎ በመረጃዎ ላይ ጉዳት ወይም አደጋ ሊያደርስ የሚችልባቸው በርካታ መንገዶች አሉ። ለምሳሌ ግንኙነትዎ በኔትወርክ በሚተላለፍበት ወቅት ባለጋራዎ የግንኙነትዎን ይዘት ሊያዳምጥ ወይም ሊያነብ፤ ወይም የግል ውሂብዎን ሊሰረዝ ወይም ሊያበላሽ ይችላል።

ባለጋራዎች የሚያደርሱት ጥቃት የተለያየ እንደኾነ ሁሉ ጥቃት ለመሰንዘር የሚነሱበት አላማም እንዲሁ የተለያየ ነው። ለምሳሌ ፖሊስ ወይም የተለያዩ የሕግ አስፈጻሚ አካላት የፈጸሙትን የሰብዓዊ መብት ጥሰት የሚያሳይ ቪዲዮ ቢኖርዎት መንግስት የዚህን ቪዲዮ ስርጭት ለመቀነስ በማሰብ ቪዲዮውን ለማጥፋት ወይም ተደራሽነቱን ለመቀነስ ሊሞክር ይችላል። በሌላ በኩል ደግሞ ፖለቲካዊ ባላንጣዎችዎ እንዲህ ዓይነቱን ድብቅ መረጃ ያለ እርስዎ ዕውቀት በእጃቸው ማስገባት እና ማተም ይፈልጉ ይሆናል።

የስጋት ሞዴል ባለጋራዎ ከንብረትዎ በአንዱ ላይ ጥቃት ለመፈጸም ቢሳካለት የሚያስከትለውን ጉዳት መጠን በመረዳት ዙሪያ ያጠነጥናል፡፡ ይህን ለማድረግ የባለጋራዎን አቀም ከግምት ውሰጥ ማስገባት ይገባል፡፡ ለምሳሌ የስልክ አገልግሎት አቅራቢ በስልክዎ የሚያደርጉትን ግንኙነት በሙሉ ማግኘት ስለሚችል የራስዎን መረጃ በመጠቀም ሊጎዳዎት ይችላል። ክፍት የኾኑ የዋይፋይ ኔትወርኮችን በሚጠቀሙበት ወቅት መረጃ ጠላፊዎች ያልተመሰጠሩ ግንኙነትዎትን ሊያገኙ ይችላሉ። መንግስታት ደግሞ የበለጠ አቅም ይኖራቸዋል፡፡

በመኾኑም ባለጋራዎ በግል ውሂብዎ ማድረግ የሚፈልገው ምን ሊኾን እንደሚችል ይዘርዝሩ።

መከላከል ምን ያህል አስፈላጊ ነው?

አደጋ የሚባለው የደኅንነት ስጋት የተወሰነ ንብረትዎን የምር መጠቃት አዝማሚያ ነው፡፡ ይህም ከአቅም ጋር ጎን ለጎን አብሮ የሚሄድ ነው። ምንም እንኳን የተንቀሳቃሽ ስልክ አገልግሎት አቅራቢ የእርስዎን ውሂብ ሙሉ በሙሉ የማግኘት አቅም ቢኖረውም የእርስዎን መልካም ስም ለማጉደፍ ኾን ብለው የግል ውሂብዎን በአደባባይ ላይ የመለጠፍ አዝማሚያው አናሳ ነው።

በስጋት እና በአደጋው የመከሰት አዝማሚያ መካከል ያለውን ልዩነት ማወቅ ጠቃሚ ነው። ስጋት ሊከሰት የሚችለው ጉዳት ሲኾን አደጋው የመከሰቱ አዝማሚያ ወይም ሪስክ የሚባለው ደግሞ ይህ ስጋት ሊከሰት የሚችልበት አዝማሚያ ወይም የመኾን ዕድል ነው። ለምሳሌ የህንጻ መደርመስ ስጋት ቢኖር ይህ ስጋት ግን ለስምጥ ሸለቆ ቅርብ በሆኑ ከተሞች ሊከሰት የሚችልበት አዝማሚያ ወይም የመኾን ዕድል በርቀት ከሚገኙት በጣም ከፍ ያለ ነው።

አደጋው የመከሰቱ አዝማሚያ ወይም የመኾን ዕድል ትንተናን ማካሄድ ግለሰባዊ እና በግለሰቡ አመለካከት የተቃኘ ሂደት ነው። ሁሉም ሰው ተመሳሳይ ስጋትን የሚያይበት እና ቅድሚያ የሚሰጥበት መንገድ ተመሳሳይ አይደለም። በርካታ ሰዎች የተወሰኑ ስጋቶች የመከሰት አዝማሚያቸው ምንም ይሁን ምን ለመጋፈጥ ፈቃደኛ አይደሉም። ምክንያቱም የስጋቱ መኖር ብቻ ከሚያስፈልጋቸው ዋጋ ጋር ሲወዳደር ሚዛን አይደፋም ብለው ስለሚያምኑ ነው። በሌሎች ሁኔታዎች ደግሞ ግለሰቦች አደጋው የመከሰት እድሉ ከፍተኛ ቢኾንም እንኳን ስጋቱን እንደ ችግር አያዩትም።

በከፍተኛ ትኩረት ሊመለከቷቸው የሚገቡ ስጋቶችዎን በዝርዝር ይጻፉ፤ እንደገናም የመከሰት ዕድላቸው አናሳ የሆኑ ወይም ጉዳት የለሽ በመሆናቸው (ወይም ለመከላከል አዳጋች የሆኑትን) የሚያስጨንቅዎን ያስፍሩ፡፡

ሊደርስብኝ ከሚችል አደጋ ራሴን ለመከላከል ምን ያህል ርቀት ለመሄድ ፈቃደኛ ነኝ?

ይህንን ጥያቄ ለመመለስ የጉዳት አዝማሚያ ትንታኔ መስራት ያስፈልጋል፡፡ ሁሉም ሰው ተመሳሳይ ቅድሚያ የሚሰጣቸው ነገሮች አይኖሩትም ወይም ስጋቶችን በተመሳሳይ መንገድ አይመለከትም፡፡

ለምሳሌ በብሔራዊ ደኅነነት ጉዳይ ውስጥ የሚገኝ ደንበኛውን የሚወክል የህግ አማካሪ/ጠበቃ ከአንድ ለልጅዋ አስቂኝ የድመት ቪዲዮዎችን ከምትልክ እናት በበለጠ የተመሰጠሩ ኢሜሎችን ለመጠቀም እና ግንኙነቶቹን ለመጠበቅ ብዙ ርቀት ይጓዛል፡፡

ልዩ ስጋቶችዎ የሚያደርሱብዎን ጉዳት ለመቀነስ ያልዎትን አማራጮች በሙሉ ይዘርዝሩ፤ የገንዘብ እጥረት፣ የቴክኒክ ጉድለት ወይም ማኀበራዊ እንቅፋት ካለብዎም ያስፍሯቸው፡፡

ስጋት ሞዴል እንደ የዘወትር ተግባር

የስጋት ሞዴልዎ እርስዎ ያሉበት ሁኔታ ሲቀየር አብሮ እንደሚቀየር በአእምሮዎ ይመዝግቡ፡፡ በዚህ ምክንያት በየጊዜው የስጋት ሞዴልን መገምገም ጥሩ ልምድ ነው፡፡

በራስዎ ልዩ ሆኔታ ላይ የተመሰረተ የራስዎን የስጋት ሞዴል ይፍጠሩ፡፡ለወደፊት በቀን መቁጠሪያዎ ላይ ምልክት ያድርጉ፡፡ ይህም የስጋት ሞዴልዎን እንዲከልሱ እና አሁን ለሚገኙበት ሁኔታ ተገቢ መሆኑን እንዲፈትሹ ይረዳዎታል፡፡

የቴሌኮሚኒኬሽን ኔትወርኮች እና ኢንተርኔት ከሌሎች ሰዎች ጋር የምናደርገውን ግንኙነት ከምንጊዜውም በተሻለ ቀላል እንዲኾን ቢያደርጉም ክትትል ይበልጥ እንዲበረታ አድርገዋል። ግላዊነትዎን ለመጠበቅ ተጨማሪ እርምጃዎችን ካልወሰዱ እያንዳንዱ የስልክ ጥሪ፣ አጭር የጽሑፍ መልዕክቾች፣ ኢሜል ምልልሶች፣ ፈጣን የመልዕክት አገልግሎቶች፣ የድምጽ እና ቪዲዮ ጥሪዎች እና የማኀበራዊ ሚዲያ መልዕክቶች በሙሉ ለሌሎች አድማጮች ተጋላጭ ናቸው።

በአብዛኛውን እና እጅግ በጣም የተሻለው ደኅንነቱ የተጠበቀ ግንኙነት የማድረጊያው መንገድ የመገናኛ አውታሮችን፣ ኮምፒውተሮችን ወይም ሰልኮችን ሳይጠቀሙ በአካል መገናኘት ነው። ነገር ግን ሁልጊዜም መገናኘት ስለማይቻል ቀጣዩ የተሻለ አማራጭ ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን መጠቀም ነው፡፡

ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ እንዴት ይሰራል?

ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ መረጃው በዋናው መልእክት ላኪ (የመጀመሪያው "ጥግ") ሚስጥራዊ መልዕክት እንዲሆን መደረጉን እና የመጨረሻው ተቀባይ (ሁለተኛ "ጥግ") ብቻ ምስጢራዊው መልዕክት መፈታቱን ያረጋግጣል፡፡ ይህ ማለት ማንም ሰው በመሀል ገብቶ መስማት አይችልም፤ መልዕክትዎን አይፈታምም፡፡ ይህ የኢንተርኔት ካፌዎችን፣ የኢንተርኔት አገልግሎት አቅራቢው፣የሚጠቀሙት መካነ ድር እና የተንቀሳቃሽ ስልክ መተግበሪያዎንም ይጨምራል፡፡ በተወሰነ መልኩ በተቃራኒው በስልክዎ ላይ ባለመተግበሪያ የተመለከቱት መልዕክት ወይም በኮምፕዩተርዎ የጎበኙት መካነ ድር ራሳቸው የመተግበሪያው ወይም የመካነ ድሩ ባለቤት ያዩታል ማለት አይደለም፡፡ የጥሩ ምስጠራ ሁነኛ መለያው ምስጠራውን የነደፉት እና የተገበሩት ሰዎች ራሳቸውን እንኳን ሰብረው መግባት የማይችሉት ነው፡፡

በኤስኤስዲ መካነ ድር ላይ መመሪያ የተዘጋጀላቸው መሣሪያዎች በሙሉ ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን ይጠቀማሉ፡፡ ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን ለማንኛውም አይነት ግንኙነትዎ የድምጽ እና ቪዲዮ ጥሪዎች፣ የጽሑፍ ውይይት እና ኢሜልን ጨምሮ መጠቀም ይችላሉ፡፡

(ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን ከንብርብር ማጓጓዣ ምስጠራ ጋር መምታታት የለብዎትም፡፡ ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ መልዕክትዎን ከእርስዎ እስከ ተቀባዩ ድረስ ሲጠብቅ ንብርብር ማጓጓዣ ምስጠራ ደግሞ መልዕክትዎ ከእርስዎ መሣሪያ ወደ መተግበሪያው ሰርቨር ወይም መካነ ድር እና ከመተግበሪያው ሰርቨር ወደ መልዕክት ተቀባዩ መሣሪያ ሲጓጓዝ ብቻ ነው ጥበቃ የሚያደርገው፡፡ በመሀል የእርስዎ መልዕክት መለዋወጫ አገልግሎት አቅራቢ ወይም የጎበኙት መካነ ድር ወይም የተጠቀሙት መተግበሪያ ያልተመሰጠረ የመልዕክትዎን ቅጂ ሊያገኙ ይችላሉ፡፡

ከበስተጀርባ ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ የሚሰራው እንዲህ ነው፡፡ ሁለት ግለሰቦች ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን ተጠቅመው መገናኘት ሲፈልጉ(ለምሳሌ አበበ እና ጫልቱ) እያንዳንዳቸው ቁልፎች የሚባሉትን ውሂቦች ማመንጨት አለባቸው። እነዚህ ቁልፎች ማንም ማንበብ የሚችለውን ውሂብ አዛማጅ ቁልፉን ከያዘው ሰው በቀር ማንም ማንበብ ወደማይችለው ውሂብ ይቀይራሉ፡፡ አበበ ለጫልቱ መልዕክትን ከመላኩ በፊት ጫልቱ ብቻ መልዕክቱን መፍታት እንድትችል በእርሷ ቁልፍ መልዕክቱን ያመሰጥረዋል። የተመሰጠረውን መልዕክትም በኢንተርኔት ይልከዋል። ማንኛውም ግለሰብ የአበበ እና የጫልቱን ግንኙነት ቢሰልል እና አበበ መልዕክቱን ለመላክ የተጠቀመውን አገልግሎት (ለምሳሌ የአበበን የኢሜል መለያ) መጠቀም ቢችል እንኳን ሰላዩ የሚያየው የተደበቀውን መልዕክት እንጂ የመልዕክቱን ይዘት አይደለም። ጫልቱ መልዕክቱን በምትቀበልበት ወቅት የራሷን ቁልፍ በመጠቀም ይዘቱን ወደ ሚነበብ መልዕክት መፍታት አለባት።

እንደ ጎግል ሐንጋውት ያሉ አንዳንድ አገልግሎቶች «ምስጠራን» ያስተዋውቃሉ፤ ነገር ግን የሚጠቀሙት በጎግል የተፈጠሩ እና ቁጥጥር ስር ያሉ ቁልፎችን ነው፡፡ ይህ ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ አይደለም፡፡ ውይይቱ የምር ደኀንነቱ የተጠበቀ እንዲሆን "ጥግ"ዎች ብቻ ማመስጠር እና መፍታት የሚችሉበት ቁልፎች ሲኖራቸው ነው፡፡ የሚጠቀሙት አገልግሎት ቁልፎችን የሚቆጣጠር ከሆነ ያ አገልግሎት የማጓጓዣ ንብርብር-ምስጠራ ነው፡፡

ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ ማለት ተጠቃሚዎች ቁልፎቻቸውን በሚስጢር የሚይዙበት ነው። በሌላ አገላለጽ ለመመስጠር እና ለመፍታት የሚያገለግሉት ቁልፎችን ትክክለኛ ሰዎችንብረታቸውን ሲያደርጓቸው ማለት ነው። ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን መጠቀም ቁልፎችን በትጋት የሚያረጋግጡ መተግበሪያዎችን መርጦ ከማውረድ ጀምሮ ሰፊ ጥረት ይጠይቃል።ነገር ግን ለተጠቃሚዎች ደኅንነታችን እጅግ በጣም የተሻለው ሁለቱም የሚጠቀሙበትን አገልግሎት ሰጪ አለማመን ነው።

ስለ ምስጠራ ምን አውቃለው? ፣ የምስጠራ መሠረታዊ ጽንሰ ሐሳቦች እና የተለያዩ የምስጠራ አይነቶች በሚሉት ክፍሎች ስለምስጠራ የበለጠ ይማሩ፡፡

የስልክ ጥሪዎች እና የጽሑፍ መልዕክቶች ከተመሰጠሩ የኢንተርኔት መልዕክቶች ጋር

በመደበኛም ሆነ ተንቀሳቃሽ ስልክ ሲደውሉ ንግግርዎ ከጥግ እስከ ጥግ አልተመሰጠረም፤ አጭር ጽሑፍ መልዕክት( SMS) ሲልኩ ደግሞ መልዕክቱ ጭራሽ አልተመሰጠረም፡፡ ሁለቱም መንግሥታት ወይም ስልኩ ላይ ስልጣን ያለው ማንኛውም ሰው መልዕክቶችዎን እንዲያነብ ወይም ጥሪዎችዎን እንዲመዘግብ ይፈቅዳሉ፡፡ እርስዎ የተጋላጭነት አዝማሚያ ትንተና መንግስትን የሚያጠቃልል ከሆነ በበይነመረብ የሚንቀሳቀሱ ምስጠራዎችን አማራጮችን ይመርጡ ይሆናል፡፡ እንደ ጉርሻ፣ በአብዛኛው ከእነዚህ የምስጠራ አማራጮች ቪዲዮም ያቀርባሉ፡፡

አንዳንድ ከጥግ እስከ ጥግ የተመሰጠረ የጽሑፍ፣ የድምጽ እና ምስል ጥሪዎችን የሚያቀርቡ አገልግሎቶች ወይም ሶፍትዌሮች ምሳሌዎች እነዚህን ይጨምራሉ፡-

• ሲግናል(ለ አይኦኤስ እና አንድሮይድ)
• ዋትስአፕ (ለአይኦኤስ እና አንድሮይድ)
• ዋየር

አንዳንድ በነባሪነት ከጥግ እስከ ጥግ የተመሰጠረ አገልግሎት የማይሰጡ አገልግሎቶች ምሳሌዎች እነዚህን ይጨምራሉ፡-

• ጉግል ሐንጋውት
• ካካዎ ቶክ
• ላየን
• ስናፕቻትt
• ዊቻት
• ኪውኪው
• ያሁ ሜሴንጀር

እንደ ፌስቡክ ሜሴንጀር እና ቴሌግራም ያሉ አገልግሎቶች ሆን ብለው ካበሯቸው ብቻ ከጥግ እስከ ጥግ የተመሰጠረ አግልግሎት ይሰጣሉ፡፡ እንደ አይሜሴጅ ያሉ ደግሞ ከጥግ እስከ ጥግ የተመሰጠረ አገልግሎት የሚሰጡት ሁሉቱም ተጠቃሚዎች ተመሳሳይ መሣሪያዎች ሲጠቀሙ ነው፡፡(አይሜሴጅ የሚሰራው ለአይፎን ተጠቃሚዎች ብቻ ነው፡፡)

የመላላኪያ አገልግሎቶችን እስከምን ድረስ ያምኗቸዋል?

ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ ከመንግሥታት፣ ጠላፊዎች እና የመልዕክት አገልግሎቱን ከሚሰጠው ድርጅት ከራሱ እርስዎን ሊከላከል ይችላል። ነገር ግን እነዚያ ቡድኖች በሙሉ የምንጠቀምባቸው ሶፍትዌሮች ምሥጢራዊ ለውጦችን ሊያደርጉ ይችሉ ይሆናል። ። ስለዚህ ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን እንደሚጠቀሙ ቢናገሩም እንኳን ባልተመሰጠረ ወይም በተዳከመ ምስጠራ ሊልኩ ይችላሉ።

ኢኤፍኤፍን ጨምሮ ብዙ ቡድኖች የታወቁ አገልግሎት ሰጪዎች (ንብረትነቱ የፌስቡክ እንደሆነው ዋትስአፕ ወይም ሲግናል ያሉ) ቃል የገቡትን ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ የምር እየሰጡ መሆናቸውን ጊዜ ወስደው ይፈትሻሉ። ነገር ግን ለእነዚህ አደጋዎች አሳሳቢ ከሆኑ, በይፋ የሚታወቁ እና ምስጢራዊ ዘዴዎችን የሚጠቀሙ መሳሪያዎችን መጠቀም እና ከሚጠቀሙባቸው የትራንስፖርት ስርዓቶች ነጻ እንዲሆኑ የሚረዱ መሳሪያዎችን መጠቀም ይችላሉ። ኦቲአር እና ፒጂፒ ምሳሌዎች ናቸው። እነዚህ ስርዓቶች ለመተግበር በተጠቃሚ ችሎታ ላይ የሚመረኮዙ ሲሆኑ በአብዛኛው ጊዜ ለተጠቃሚዎች ምቹ አይደሉም። እና ሁሉንም ዘመናዊ የላቁ የምስጠራ ቴክኖሎጂዎችን የማይጠቀሙ የቆዩ ፕሮቶኮሎች ናቸው።

ኦፍ ዘሪከርድ(ኦቲአር) ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራን የሚጠቀም ፕሮቶኮል ሲሆን የወዲያው መላላኪያ አገልግሎቶች ላይ ተደርቦ መስራት የሚችል ነው። ኦቲአርን ያካተቱ መሣሪያዎች እነዚህን ይጨምራሉ።

• ፒጅን (ለዊንዶው ወይም ሊኒክስ)
• ኤዲየም (ለ ማክኦኤስ)
• Jitsi (for ሊኒክስ, ዊንዶውስ, ማክኦኤስ)

ፒጂፒ (ወይም ፐሪቲ ጉድ ፕራይቬሲ) ለኤሜይል ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ የሚሰጥ መደበኛ አገልግሎት ነው። ፒጂፒ ምስጠራን እንዴት መጫን እና መጠቀም እንደሚችሉ ዝርዝር መረጃ ለማግኘት፡-

• የፒጂፒ አጠቃቀም ለማክኦኤስ
• የፒጂፒ አጠቃቀም ለዊንዶውስ
• የፒጂፒ አጠቃቀም ለሊኒክስ

ፒጂፒ ኢሜይል እጅግ ተመራጭ የሚሆነው ቴክኒካዊ ልምድ ላላቸው እና ቴክኒካዊ ልምድ ካላቸው ሌሎች ተጠቃሚዎች ጋር መልዕክት ለሚለዋወጡ እና የፒጂፒን ውስብስብነት እና ውስንነቶችን ለሚያውቁ ነው።

ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ ማድረግ የማይችለው

ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ የመስመር ላይ ግንኙነት ይዘትን ብቻ መደበቅ ይችላል። ነገር ግን ግንኙነት ማድረግዎን መደበቅ አይችልም። ይህ ማለት ዲበ ውሂብ አይጠብቅም ማለት ነው። ይህም የኢሜይል ርዕሰ ጉዳይ፣ ከማን ጋር ግንኙነት እያደረጉ እንዳሉ እና ግንኙነቱን መቼ እንደደረጉ የመሳሰሉትን ያጠቃልላል። ያሉበት ስፍራ ራሱ ዲበ ውሂብ ነው።

የግንኙነትዎ ይዘት ሚስጥር በኾነበት ወቅት እንኳን ዲበ ውሂብ ወይም ስለ እርስዎ እጅግ በጣም ገላጭ መረጃን አሳልፎ ሊሰጥ ይችላል።

የስልክ ጥሪዎ ዲበ ውሂብ አንዳንድ በጣም ሚስጥራዊ እና ስሱ የኾኑ መረጃዎችን አሳልፈው ሊሰጡ ይችላሉ። ለምሳሌ፦

• ከሌሊቱ 8:24 ላይ በስልክ የወሲብ አገልግሎት ወደሚሰጡ እንደደወሉ እና ለ18 ደቂቃ እንዳወሩ ያውቃሉ ነገር ግን ስለ ምን እንዳወሩ አያውቁም።
• ከራስ መኮንን ድልድይ ለእሳት አደጋ መከላከል መደወልዎን ያውቃሉ ነገር ግን የደወሉበት የመነጋገሪያ ርዕስ ሚስጥር እንደኾነ ይቆያል።
• ከኤችአይቪ ምርመራ አገልግሎት ጋር፣ በመቀጠልም ከዶክተርዎ ጋር በተመሳሳይ ሰዓት እንደተነጋገሩ ያውቃሉ ነገር ግን ምን እንደተወያዩ አያውቁም።
• ከአገር ውስጥ የወረዳ ጽሕፈት ቤት ጠመንጃ ህግን በተመለከተ ዘመቻ እያደረጉ እያለ ጥሪ እንደደረሱ ያውቃሉ:: እና ከዚያ በኋላ ሴናተሮች እና ኮንግሬሽን ተወካዮቻቸውን ወዲያውኑ ይደውላሉ። ነገር ግን የእነዚህ ጥሪዎች ይዘት ከመንግስት ጣልቃ ገብነት ይጠብቃል::
• የማህጸን ስፔሻሊስት ጋር ደውለው ለግማሽ ሰዓት እንዳወሩ እና በመቀጠልም በአካባቢዎ የሚገኝ የቤተሰብ ምጣኔ አገልግሎት ጋር እንደደወሉ ያውቃሉ ነገር ግን ምን እንዳወሩ ማንም አያውቅም።

ሌሎች ተጨማሪ አገልግሎቶች

ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ ለእርስዎ ደኅንነቱ የተጠበቀ ግንኙነት ለማድረግ አስፈላጊ ከሆኑ ብዙ አገልግሎቶች ውስጥ አንዱ ነው። ከላይ እንደተገለፀው ከጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ ኩባንያዎች እና መንግስታት መልዕክቶችዎ ጋር እንዳይደርሱ ለመከላከል ጥሩ ነው። ነገር ግን ለብዙ ሰዎች, ኩባንያዎች እና መንግስታት ትልቁ ስጋት የሚባሉት አይደሉም። ስለዚህም ጥግ እስከ ጥግ ምስጠራ ምናልባት ከፍተኛው ቀዳሚ ጉዳያቸው ላይሆን ይችላል።

ለምሳሌ አንድ ሰው ስለ ትዳር አጋሩ፣ ወላጆቹ ወይም አሠሪው መሣሪያቸውን የማግኘት ዕድል ከተጨነቀ ፣ በአጭር ጊዜ “የሚጠፉ” መልዕክቶችን የመላክ አቅም መላኪያውን አገልግሎት ለመምረጥ የመወሰኛ ምክንያት ሊሆን ይችላል። ሌላ ሰው የስልክ ቁጥሩን ስለመስጠት ሊጨነቅ ይችላል፤ እናም የስልክ ቁጥር የሌለው "ቅጽል" መጠቀም መቻል አስፈላጊ ሊሆን ይችላል።

በአጠቃላይ ሲታይ የደኅንነት እና የግላዊነት ገጽታዎች ደኅንነቱ የተጠበቀ የመገናኛ ዘዴን ለመምረጥ ብቸኛ ምክንያቶች አይደሉም። ጓደኞችዎ እና እውቅያዎችዎ የማይጠቀሙት ከሆነ ከፍተኛ የደኅንነት ባህሪያት ያለው መተግበሪያ ዋጋ የለውም። በጣም ታዋቂ እና በስፋት ጥቅም ላይ የዋሉ መተግበሪያዎች በአገር እና በማህበረሰብ እጅግ የተለያየ ተደራሽነት ሊኖራቸው ይችላል። ደካማ የአገልግሎቱ ጥራት ወይም መተግበሪያውን ለመጠቀም ክፍያ ለተወሰኑ ሰዎች የማይመች ሊያደርግው ይችላል።

ከደኅንነቱ በተጠበቀ የመግባቢያ ዘዴ ውስጥ ምን ማግኘት እንደሚፈልጉ እና እንደሚያስፈልግዎ ይበልጥ በግልጽ በተረዱ ቁጥር ሰፊ፣ እርስ በርስ የሚጋጩ፣ አንዳንዴም ጊዜ ያለፈባቸው መረጃዎችን ለመለየት ይበልጥ ቀላል ይሆናል።

ስማርት ስልክ፣ ላፕቶፕ ወይም ታብሌት ካልዎት ሁልጊዜም የሚንቀሳቀሱት ከፍተኛ መጠን ያለው ውሂብ ተሸክመው ነው፡፡ የእርስዎ ማኀበራዊ ዕውቂያዎች፣ ግላዊ ግኝኙነቶች፣ የግል ሰነዶች፣ፎቶግራፎች(ምንም አልባትም ደርዘን እና በሺሕ የሚቆጠሩ ሰዎች ምስጢራዊ መረጃዎች) የመሳሰሉት በዲጂታል መሣሪያዎ ከሚያስቀምጧቸው ነገሮች ውስጥ የተወሰኑ ምሳሌዎች ናቸው፡፡ በጣም ብዙ ውሂብ ስለምንይዝ እና ስለምናስቀምጥ ደኅንነቱን መጠበቅ ከባድ ነው፡፡ በቀላሉ ሊወሰድ የሚችል መሆኑ ደግሞ የበለጠ ከባድ ያደርገዋል፡፡

ውሂብዎ ድንበር ላይ ሊያዝ፣ መንገድ ላይ ሊሰረቅ ወይም ከቤትዎ ሊዘረፍ እና በጥቂት ሰከንዶች ኮፒ ሊደረግ ይችላል፡፡ እንደአለመታደል ሆኖ በይለፍ ቃል፣ በግላዊ መለያ ቁጥር ወይም በፊት ገጽ ቢቆለፍም እንኳን መሣሪያው ከተያዘ ውሂቡን መጠበቅ አይቻልም፡፡ በአንጻራዊንት እነዚህን ቁልፎች በቀላሉ በማለፍ ወሂብ በቀላሉ በሚነበብ መልኩ ከውስጥ ይገኛል፡፡ ባለጋራ ያለ የይለፍ ቃል የእርስዎን ውሂብ ለመቅዳት ወይም ለማጥናት የሚጠበቅበት ወደ መሣሪያው መግባት ብቻ ነው፡፡

ይህንን ግምት ውስጥ በማስገባት መሣሪያዎን በግዘፍ(ከነ ነፍሱ) የሚሰርቁ ሰዎች በቀላሉ እንዳያገኙት ማድረግ ይችላሉ፡፡የውሂብዎን ደኅንነት መጠበቅ የሚያችልዎት የተወሰኑ መንገዶችን እዚህ ያገኛሉ፡፡

ውሂብዎን ያመስጥሩ

ምስጠራ ከተጠቀሙ የእርስዎን የተመሰጠረ ውሂብ ለመፍታት ባለጋራዎ የሚያስፈልገው መሣሪያዎ እና የይለፍ ቃልዎን ነው፡፡ ስለዚህ የተሰወኑ ሰነዶችን ማቀፊያዎችን ሳይሆን ውሂብዎን በሙሉ ማመስጠር እጅግ የበለጠ ደኅንነት ይሰጣል፡፡ አብዛኛዎቹ ስማርት ስልኮች እና ኮምፒውተሮች ሙሉ ዲስክ ምስጠራ አማራጭ ይሰጣሉ፡፡

ለስማርት ስልኮች እና ታብሌቶች፡-

• አንድሮይድ መጀመሪያ አዲስ ስልክ ሲያደራጁ ወይም ወደፊት በፈለጉበት ጊዜ ሙሉ ዲስክ ምስጠራ በሁሉም መሣሪያዎች ያቀርባል፤ ቅንብር ውስጥ “Security” ጋር ያገኙታል፡፡
• እንደ አይፎን እና አይፓድ ያሉ የአፕል መሣሪያዎች “Data Protection” ብለው ይገልጹታል፡፡ ያብሩትና የይለፍ ኮድ ያስገቡ፡፡

ለኮምፒውተር፡-

• አፕል በማክኦኤስ ፋይልቫልት የሚባል አብሮ የተሰራ ሙሉ ዲስክ ምስጠራ ያቀርባል፡-
• ሊኒክስ ዲስትሪቡሽን አብዛኛውን ጊዜ ስርዓተ ክውናውን ለመጀመሪያ ጊዜ ሲዳራጁ ሙሉ ዲስክ ምስጠራን ያቀርባል፡፡
• ዊንዶውስ በኋላ ደግሞ ቪሲታ ቢትሎከር የሙሉ ዲስክ ምስጠራ አካተዋል፡፡

የቢትሎከር ኮድ የተዘጋ እና በባለቤትነት የተያዘ ነው፡፡ ይህም ማለት ምን ያህል አስተማማኝ እንደሆነ ለማወቅ ለውጭ ገምጋሚዎች ከባድ ነው፡፡ ቢትሎከርን ለመጠቀም ማይክሮሶፍት ያለ ምንም የተሸሸገ ተጋላጭነት ደኅንነቱ የተጠበቀ የማከማቻ ስርዓት ያቀርባል ብለው ማመን ይኖርብዎታል፡፡ በሌላ በኩል አስቀድመው ዊንዶውስ እየተጠቀሙ ከሆነ በተመሳሳይ ደረጃ ማይክሮሶፍትን ይተማመኑበታል ማለት ነው፡፡ በዊንዶውስ ወይም በቢትሎከር ውስጥ ባለ የጀርባ የመረጃ መረብ ስለላ ጥቅሙን ሊያውቁ ወይም ሊጠቀሙባቸው ከሚችሉ ባለጋራዎች ስጋት ካለብዎት እንደ ጂኤንዩ/ሊኒክስ ወይም ቢኤስዲ የመሳሰሉ አማራጭ ክፍት ምንጭ ስርዓቶችን ለመጠቀም ግንዛቤ ውሰዱ፤ በተለይ የደኅንነት ጥቃቶች ለመቋቋም ተብለው የጠነከሩ እንደቴይልስ ወይም ኩብዝ ኦኤስ ያሉትን ይጠቀሙ፡፡ እንደ አማራጭም የሃርድ ድራይቭን ለማመስጠር ቬራክሪፕትየዲስክ ምስጠራ ሶፍትዌርን ለመጫን ያስቡ፡፡

ያስታውሱ፡- መሣሪያዎ ምስጠራውን በፈለገው ስም ይጥራው ጥሩ የሚሆነው እንደ የይለፍ ቃልዎ ጥሩነት ነው፡፡ አንድ ባለጋራ መሳሪያዎን በእጁ ካስገባ የይለፍ ቃልዎን ለማወቅ ረጅም ጊዜ አለው፡፡ ጠንካራና የማይረሳ የይለፍ ቃል ለመፍጠር ዳይስ እና የቃላት ዝርዝር መጠቀም ውጤታማ መንገድ ነው፡፡ እነዚህ ቃላት አንድ ላይ በመሆን "የይለፍ ሐረግ" ይባላሉ፡፡ "የይለፍ ሐረግ" ለተጨማሪ ደኅንነት ሲባል የረዘመ የይለፍ ቃል አይነት ነው፡፡ ለዲስክ ምስጠራ ቢያንስ ስድስት ቃላትን መምረጥ እንመክራለን፡፡ ለተጨማሪ መረጃ ጠንካራ የይለፍ ቃል መፍጠር የሚለውን መመሪያችንን ይመልከቱ፡፡

ምንአልባት ለመልመድ እና በስማርት ስልክዎ ወይም ተንቀሳቃሽ መሣሪያዎ ላይ ረጅም የይለፍ ሐረግን ለመተየብ አስቸጋሪ ሊሆንብዎ ይችላል፡፡ ስለዚህ ምንም እንኳን ምስጠራ በአዘቦት መግባትን ለመከልከል ጠቃሚ ቢሆንም እርስዎ መጠቀም ያለብዎት የምር ምስጢራዊ መረጃዎችን ባለጋራ እንዳይደርስበት ለመደበቅ ነው፤ አሊያ የበለጠ ደኅንነቱ ወደ በተጠበቀ መሣሪያ ይገልብጡት፡፡

ደኅንነቱ የተጠበቀ መሣሪያ ይፍጠሩ

ደኅንነቱ የተጠበቀ ከባቢን ማግኘት ከባድ ሊሆን ይችላል፡፡ በጣም ሲጎብዙ የይለፍ ቃሎችን፣ ልማዶችን እና ምናልባትም በዋናው ኮምፒተርዎ ወይም መሣሪያዎ ላይ የሚጠቀሙት ሶፍትዌሮች ሊለውጡ ይችላሉ፡፡ በጣም በሚሰንፉ ጊዜ ደግሞ ምስጢራዊ መረጃን እየረሱ እንደሆነ ወይም አደገኛ ልምዶችን እየተጠቀሙ ስለመሆኑ ዘወትር ቢያሰላስሉም ችግሮችን ሲያውቁ መፍትሄዎችን ላይተገብሩ ይችላሉ ምክንያቱም አንዳንድ ጊዜ ለመነጋገር የሚፈልጉት ሰዎች ደኀንነቱ ያልተጠበቀ የዲጂታል ልምዶችን አሏቸው፡፡ ለምሳሌ፣ የስራ ባልደረባዎች ከእነርሱ የኢሜይል የሚመጡ አባሪዎችን እንዲከፍቱላቸው ሊፈልጉ ይችላሉ፡፡ ምንም እንኳን ባለጋራዎ የስራ ባልደረቦችዎ በመምሰል ሸርዌር ሊልክዎ ቢችልም፡፡

ታዲያ መፍትሔው ምንድን ነው? በጣም ጠቃሚ እና ዋጋ ያላቸው ውሂቦች እና ግንኙነቶችን የበለጠ ደኅንነቱ በተጠበቀ መሣሪያ ለማስቀመጥ ያስቡ፡፡ ደኅንነቱ የተጠበቀ መሣሪያዎን የሚስጥራዊ ውሂብዎን ዋና ኮፒ ማስቀመጫ ሊያደርጉት ይችላሉ፡፡ ይህንን መሣሪያ አስፈላጊ ሲሆን ብቻ ይጠቀሙበት፡፡ ሲጠቀሙም ከሌላው ጊዜ የተለየ ጥንቃቄ ያድርጉ፡፡ የተላኩ አባሪዎችዎን መክፈት ወይም ደኅንነቱ ያልተጠበቀ ሶፍትዌር መጠቀም ሲፈልጉ በሌላ መሣሪያ ይጠቀሙ፡፡

ተጨማሪ፣ ደኅንነቱ የተጠበቀ ኮምፒውተር እርስዎ እንደሚያስቡት በጣም ውድ አማራጭ አይደለም፡፡ በአብዛኛው ጥቅም ላይ የማይውል እና ጥቂት ፕሮግራሞችን ብቻ የሚያስተዳድረው ኮምፒውተር በጣም ፈጣን ወይም አዲስ መሆን አያስፈልገውም፡፡ ለአንዳንድ ዘመናዊ ላፕቶፕ ወይም ስልክ በሚገዙበት ገንዘብ ሽራፊ ኔትቡክ(ትንሽ ላፕቶፐ) መግዛት ይችላሉ፡፡ አሮጌ ስልኮችም እንደ ቴይልስ ያሉ ሶፍትዌሮችን ከአዳዲስ ሞዴሎች ጋር አብሮ ከሚሰሩት የበለጠ የመስራት ዕድል ይኖራቸዋል፡፡ አንዳንድ አጠቃላይ ምክሮች በአብዛኛው ጊዜ እውነት ናቸው፡፡ መሣሪያ ወይም ስርዓተ ክወና ሲገዙ የሶፍትዌር ዝማኔዎችን የመጨረሻው ያድርጉ፡፡ ዝማኔዎች ብዙውን ጊዜ ጥቃት በሚያስከትሉ የቆዩ ኮዶች ላይ ያሉ የደኅንነት ችግሮችን ሊጠግኑ ይችላሉ፡፡ አንዳንድ የቆዩ ስርዓተ ክወናዎች ከአሁን በኋላ ሊሰሩ አይችሉም፤ ለደህንነት ማዘመኛዎችም ጭምር፡፡

ደኅንነቱ የተጠበቀ ኮምፒውተር ስናደራጅ ደኅንነቱ የተጠበቀ ለማድረግ ምን እርምጃዎች መውሰድ እንችላለን?

1. መሣሪያዎ በደንብ የተደበቀ፣ ቢነካካ ሊያውቁት በሚችልበት ቦታ የተቆለፈ የቁም ሳጥን መሳቢያ ውስጥ ያስቀመጡት፤ ለማንም ያስቀሙበትን ስፍራ አይንገሩ፡፡
   
2. የኮምፒውተርዎ ሐርድ ድራይቭን በጠንካራ የይለፍ ሐረግ ይመስጥሩት፤ ቢሰረቅ እንኳን ያለ የይለፍ ሐረግ ሳይነበብ፣ ሊነበብ የማይችል እንደሆነ ይቆያል፡፡
   
3. እንደ ቴይል ያሉ የግላዊነት እና የደኅንነት-ተኮር ስርዓተ ክወና ይጫኑ፡፡ በዕለት ተዕለት ስራዎ ውስጥ ነጻ-ምንጭ ስርዓተ ክወና የመጠቀም (ወይም የመፈለግ) ምርጫ ላይኖርዎት ይችል ይሆናል፡፡ ነገር ግን በዚህ ደኀንነቱ የተጠበቀ ኢሜይሎች ወይም ፈጣን መልዕክቶች ብቻ ማከማቸት፣ ማረም እና መፃፍ የሚፈልጉ ከሆነ, ቴይል ጥሩ ውጤት ይኖረዋል፤ ከፍተኛ የደኅንነት ቅንብሮችንም በነባሪነት ይዟል፡፡
   
4. መሣሪያዎን ከኢንተርኔት ጋር አያገናኙ፡፡ ራስዎን ከመስመር ላይ ጥቃት እና ስለላ ለመከላከል እጅግ የተሻለው መንገድ ከኢንተርኔት ጋር አለመገናኘት መሆኑ አያስገርምም፡፡ መሣሪያዎ ከየትኛውም አውታረመረብ ወይም ዋይፋይ ጋር አለመገናኘቱን እርግጠኛ ይሁኑ፤ ሰነዶችን እንደ ዲቪዲ ወይም ዩኤስቢ ድራይቭ ባሉ ግዘፍ ያላቸው ማስተላለፊያ መንገዱች ተጠቅመው ይጫኑ፡፡ በአውታረመረብ ደኅንነት በኮምፒውተርዎ እና በቀረው መሀል ያለ “የአየር ክፍተት” የሚባል ነገር አለ፡፡ ይህንን አማራጭ የሚጠቀሙት ብዙ ጊዜ የማይጠቀሙበት ነገር ግን መቼም ሊያጡት የማይፈልጉትን(እንደ የምስጠራ ቁልፍ፣ የይለፍ ቃላት ዝርዝር ወይም የሆነ የሚያምኖት ሰው በአደራ እርስዎ ጋር ያስቀመጠው የግል መረጃ) ውሂብ ለማስቀመጥ ነው፡፡ አብዛኛውን ጊዜ ከሙሉ ኮምፒውተር ይልቅ ሽሽግ የማስቀመጫ መሣሪያ ለመጠቀም ሊያስቡ ይችላሉ፡፡ የተመሰጠረ የዩኤስቢ ቁልፍ ልክ ከኢንተርኔት ጋር እንዳልተገናኘ ሙሉ ኮምፒውተር በቀላሉ መሸሸግ የሚችል ጠቃሚ(ወይም ጥቅም አልባ) ሊሆን ይችላል፡፡
5. ወደ ተለመዱ መለያዎችዎ አይግቡ፡፡ ደኅንነቱ የተጠበቀ መሣሪያዎን ከኢንተርኔት ጋር ለመገናኘት የሚጠቀሙ ከሆነ ከዚህ መሣሪያ ሆነው ግንኙነት የሚደርጉበት የተለየ የኢሜል መለያ ወይም ድር ይፍጠሩ፡፡ እናም ከእነዚህ አገልግሎቶች የአይፒ አድራሻዎን ለመከለል ቶር (ለሊኒክስ፣ ለማክኦኤስ እና ዊንዶውስ መመሪያዎችን ይመልከቱ፡፡) ይጠቀሙ፡፡ የሆነ አካል የእርስዎን ማንነት በሸርዌር ለማጥቃት ወይም ግንኑነትዎን ሰብሮ ለማግባት ከመረጠ ቶር በእርስዎ ማንነት እና በዚህ መሣሪያ መሀል በመግባት በመነጠል መርዳት ይችላል፡፡

አንድ ደኀንነቱ የተጠበቀ አንድ መሣሪያ ጠቃሚ እና ምስጢራዊ መረጃዎች ከባለጋራ ለመጠበቅ ቢረዳም አንድ የታወቀ የጥቃት ዒላማንም ይፈጥራል፡፡ መሣሪያው ከተበላሸ በአንድ ቅጂ ብቻ ያልዎትን ውሂብ የማጣትም አደጋ አለ፡፡ እርስዎ ውሂብዎን በሙሉ ማጣትዎ ባለጋራዎን የሚጠቅም ከሆነ ምንም እንኳን ደኀንነቱ የተጠበቀ ቢሆንም አንድ ቦታ ብቻ አያስቀምጡ፡፡ ቅጂውን አመስጥረው ሌላ ቦታ ያስቀምጡ፡፡

ስለ ደኀንነቱ የተጠበቀ መሣሪያ የሀሳብ መለያየት ደኅንነቱ ያልተጠበቀ መሣሪያ እንዲኖር ያደርጋል፤ ይህ መሣሪያ ወደ ደኅንነቱ ያልተጠበቀ ወይም አደጋ ያለው ሥራ ሲከውኑ የሚጠቀሙት ነው፡፡ ለምሳሌ ያህል በርካታ ጋዜጠኞች እና ተሟጋቾች ሲጓዙ አንድ መሰረታዊ ኔትቡክ ይይዛሉ፡፡ ይህ ኮምፒዩተር ምንም አይነት ሰነዶች ወይም የተለመደው ዕውቂያ ወይም የኢሜይል መረጃ የለውም ስለዚህ ቢቀማ ወይም ቢቃኝ የሚደርሰው ኪሳራ ትንሽ ነው፡፡ ለሞባይል ስልኮች ተመሳሳይ ስልት ተግባራዊ ማድረግ ይችላሉ፡፡ ብዙውን ጊዜ ስማርትፎን የሚጠቀሙ ከሆነ ለተወሰኑ ጉዳዮች ሲጓዙ ርካሽ ተንቀሳቃሽ ስልክ መግዛትን ግምት ውስጥ ያስገቡ፡፡

በቅርቡ የአሜሪካንን ድንበር ማቋረጥ ያስባሉ? መንግሥት ያለ ምንም የፍርድ ቤት ትዕዛዝ ወደ አሜሪካ የሚጓዙ መንገደኛች አለም አቀፍ አውሮጵላን ጣቢያዎችን ጨምሮ በማንኛውም የአሜሪካ ድንበር ሲደርሱ የመፈተሽ ስልጣን እንዳለው ያውቃሉ? ይህ መንግስት በዝውውር ላይ ያሉ ነገሮችን የመቆጣጣር ተለምዷዊ ስልጣኑ አካል ነው። (ያስታውሱ ምንም እንኳ ሕጉ መንገደኞች ከአሜሪካ ወደ ሌላ አገር ሲሻገሩም በመውጫዎች ላይ እንደሚፈተሹ ቢደነግግም መንገደኞች ግን በብዛት ሲፈተሹ አይታይም።)

ይህንን ጉዳይ በተመለከተ በጥልቀት ለመረዳት ከፈለጉ የኢኤፍኤፍ መመሪያ የኾነውን ዲጂታል ግላዊነት በአሜሪካ ድንበር፣ በመሣሪያዎ ላይ ያለው ውሂብ መጠበቅ ይመልከቱ።

የአሜሪካን ድንበር ሲያቋርጡ ልብ ሊሏቸው የሚገቡ ነገሮችን እዚህ ይመልከቱ፦

ድንበር ጠባቂዎች ዲጂታል ውሂብዎን ሊጠይቁዎ ይችላሉ፡፡ የግል የስጋት ትንተና ምክንያቶች ይመልከቱ፡፡ ምርጫዎን የስደት ሁኔታዎ፣ የጉዞ ታሪክዎ፣ ውሂብዎ የየዛቸው መረጃዎች አደገኛነት፣ እና ሌሎች ሁኔታዎች ምርጫዎን ሊወስኑ ይችላሉ፡፡

ያልተለመዱ ጥንቃቄዎች አንዲጠራጠሩ ሊያደርጋቸው እንደሚችል ይገንዘቡ፡፡

• በመሳሪያዎ ላይ ያለውን ሰነድ ምትክ ያስቀምጡ፡፡ እንዲህ ማድረጉ አንድ ወይም ከዚያ በላይ መሳሪያዎችዎ በቁጥጥር ስር ቢውሉ ይጠቅሞታል፡፡ የመስመር ላይ ምትክ ሰነድ ማስቀመጫ አገልግሎት ወይም ሌላ መሣርያ መጠቀም ይችላሉ፣ ነገር ግን ላፕቶፕዎንና ምትክ ሰነድ ማስቀመጫዎን በአንድ ላይ ይዘው እንዲንቀሳቀሱ አንመክርም፡፡
• ድንበር ላይ የሚይዙትን የውሂብ መጠን ይቀንሱ። ምንም መረጃ የሌለው ላፕቶፕ ይዘው መጓዝን ከግምት ውስጥ ያስገቡ። ነገር ግን ዝም ብሎ ሰነዶችን ከመሣሪያዎ መሰረዝ ሙሉ በሙሉ እንዲጠፉ አያደርግም። ሰነድዎችዎን ደህንነቱ በተጠበቀ ሁኔታ ማጥፋትዎን ያረጋግጡ። መደበኛ ተንቀሳቃሽ ስልክዎን ቤት ውስጥ በመተው ጊዜያዊ ስልክ በመግዛት ሲም ካርድዎን ማዘዋወርን ወይም መዳረሻዎ ላይ ሲሆኑ አዲስ ቁጥር መያዝን ከግምት ውስጥ ያስገቡ።
• መሣሪያዎችዎን ይመስጥሩ። በመሣሪያዎችዎ ላይ (ላፕቶፕ፣ ተንቀሳቃሽ ስልክ፣ ወዘተ) የሙሉ መሳሪያ ምስጠራ  እንዲጠቀሙ እና ደህንነቱ የተጠበቀ የማለፊያ ሐረግ መምረጥአንመክራለን፡፡
• በድንበር ላይ የሚሠራ የመንግስት አካል የማለፊያ ቃልዎን ቢጠይቅ መስጠት የለብዎትም። እንደዚ ያለ መረጃን በማስገደድ መቀበል የሚችለው ዳኛ ብቻ ነው። ነገር ግን በድንበር ላይ ለሚሰራ የመንግስት አካል የማለፊያ ቃልዎን አለመስጠት ሊያስከትል የሚችለው ችግር ሊኖር ይችላል፡፡ የአሜሪካ ዜግነት የሌላችሁ - ወደ አሜሪካ እንዳትገቡ ልትከለከሉ ትችላላችሁ፣ የአሜሪካ ዜግነት ያላችሁ ደግሞ መሣርያችኹ መስራት እንዲያቆም ሊደረግ ወይም ለረጅም ሰዓታት በቁጥጥር ስር ልትውሉ ትችላላችሁ።
• የከፍተኛ ቴክኖሎጂ ጥቃቶችን ለመከላከል መሣርያዎችዎን ድንበር ከመድረስዎ በፊት ያጥፉ።
• ከይለፍ ቃላት በባሰ ሁኔታ ደካማ ስለሆኑ በጣት አሻራዎችና የስነ-ተፈጥሮአዊ ልኬት ቁልፎች ላይ ዕምነትዎን አይጣሉ።
• የድንበር ላይ ሠራተኞች በመሣሪያዎ ላይ ካሉ መተግበሪያዎች እና ማሰሻዎች በቀጥታ ወይም የተሸጎጡ የክላውድ ይዘቶች ሊያገኙ ይችላሉ፡፡ ከመለያዎ መውጣት፣ የተዘገቡ የይለፍ ቃላትን ማስወገድ ወይም ወይም ለአደጋ የሚያጋልጡ መተግበሪያዎችን ማጥፋትን ቢያስቡበት መልካም ነው፡፡
• በድንበር ላይ ከሚሠራ የመንግሥት አካል ጋር ሲገናኙ እነዚህን ሦስት ዋና ዋና ነገሮችን ያስታውሱ፦ በትህትና ማናገር፣ አለመዋሸት እናየመንግሥት አካላት ፍተሻ በሚካሄድበት ወቅት ጣልቃ አለመግባት። በድንበር ላይ የሚሠሩ የመንግሥት አካላት የመሣሪያዎን የአካል ሁኔታ የመመልክት መብት ሊኖራቸው ይችላል(ለምሳሌ አደንዛዥ ዕጾች በላፕቶፑ የባትሪ ክፍል አለመቀመጣቸውን ለማረጋገጥ)።

እነዚህን ጥቆማዎች አንደሚያስታውሱ እርግጠኛ አይደሉምን? የኢኤፍኤፍን በጉዞ ላይ ሳሉ እንዲታተም፣ እንዲታጠፍ እና ኪስዎ ላይ እንዲገባ ሆኖ የተዘጋጀውን የድንበር ላይ ፍተሻ የኪስ መርጃ ጽሁፍ ይመልከቱ፡፡

VPN ምንድን ነው? በእንግሊዝኛው ምህፃረ ቃል VPN ማለት “ቨርቿል ፕራይቬት ኔትወርክ” ወይም ሃሳባዊ የግል ኔትዎርክ ማለት ነው። በቀጥታ ከግል ኔትወርክ ጋር እንዲገናኝ በማድረግ ኮምፒውተርን በጋራ ወይም በህዝብ ኔትወርክ አማካኝነት ውሂብ መላክን እና መቀበልን የሚያስችል ነው። VPN የግል ኔትወርክ ገጽታ የኾኑትን አሠራር፣ ደህንነት እና የአስተዳደር ፖሊሲ ጥቅምን ያገኛል።

VPNን መጠቀም ጥሩነቱ ምኑ ላይ ነው?

በውጪ ሀገር ጉዞ ላይ ሳሉ፣ በቤትዎ ሳሉ፣ ወይም ከቢሮ ውጪ በማንኛውም ሰዓት VPNን በመጠቀም ከኮፖሬቶች ከሚሰጡት የቢሮዎት የኢንተርኔት አገልግሎቶች ጋር ግንኙነት መፍጠር ይችላሉ።

በተጨማሪም የንግድ VPNን በመጠቀም ውሂብዎ በህዝብ ኔትወርክ (ማለትም በኢንተርኔት ካፌ ወይም ሆቴል በሚገኝ Wi-Fi አማካኝነት) ሲጓጓዝ ማመስጠር ይችላሉ።

የንግድ VPNን ተጠቅመው በተወሰኑ ድረ ገጾች እና አገልግሎቶች ላይ የሚደረግ የኢንተርኔት እገዳን ለመከላከልም ጥቅም ላይ ሊውል ይቻላል። ለምሳሌ አንድንድ ቻይናዊያን የንግድ VPNን ተጠቅመው በታላቁ ፋየርዎል የታገዱ ድረ ገጾችን ማግኘት ችለዋል።

ልክ እንደ OpenVPN ያሉ ምንጨ ክፍት የኾኑ ሶፍትዌሮችን በመጠቀም እርስዎም በቤትዎ ኔትዎርክ የራስዎን የVPN አገልግሎት መጠቀም ይችላሉ።

VPN ማድረግ የማይችላቸው ነገሮች ምንድን ናቸው?

VPN በጋራ/ሕዝብ ኔትወርክ ላይ ከሚደረጉ የኢንተርኔት ስለላዎች ሊከላከልልዎት ቢችልም እርስዎ የሚጠቀሙትን የግል ኔትወርክ ከሚጠቀሙ ሰዎች ግን ውሂብዎትን አይሸሽግም። የኮርፖሬት VPN የሚጠቀሙ ከኾነ የኮርፖሬት VPNኑን የሚያስተዳድረው ማንኛውም ሰው የእርስዎን ውሂብ ማየት ይችላል። የንግድ VPNን የሚጠቀሙ ከኾነ የንግድ VPNኑን የሚያስተዳድረው ማንኛውም ሰው የእርስዎን ውሂብ ማየት ይችላል።

የኮርፖሬት ወይም የንግድ VPN አስተዳዳሪ የእርስዎን ውሂብ ለመንግሥት ወይም ለሕግ አስፈጻሚ አካላት እንዲያስረክብ ተፅዕኖ ውስጥ ሊወድቅ ይችላል። የVPN አገልግሎት አቅራቢው ውሂብዎን ለመንግሥት ወይም ለሕግ አስፈጻሚ አካላት በምን ዓይነት ኹኔታ ሊያስረክብ እንደሚችል የግላዊነት ፖሊሲውን ማየት ይኖርብዎታል።

የVPN አቅራቢው በየትኞቹ አገራት ውስጥ አገልግሎት እንደሚሰጥ ማወቅ ይኖርብዎታል። አገልግሎት አቅራቢው አገልግሎት በሚሰጥባቸው አገራት ሕግ ሊገዛ ይችላል። ይህም የእርስዎን ውሂብ በተመለከተ ከመንግሥት የሚቀርብ ጥያቄን እና ከአገራቱ ጋር የሚኖርን የሕግ ዕርዳታ ስምምነት ይጨምራል። በአንዳንድ አጋጣሚዎች ህጉ የሚፈቅደው ጥያቄዎቹ የሚቀርቡት ለእርስዎ ሳያሳውቁ ወይም ጥያቄው ተገባራዊ እንዳይኾን የመከላከል ዕድል ሳይሰጥዎት ነው።

አብዛኛዎቹ የንግድ VPN አቅራቢዎች የክሬዲት ካርድ መረጃዎን ተጠቅመው እንዲከፍሉ ይፈልጋሉ። ነገር ግን እርስዎ ደግሞ ይህን መረጃዎን ለVPN አገልግሎት ሰጪው ማሳወቅ ላይፈልጉ ይችላሉ። የክሬዲት ካርድ መረጃዎን ለንግድ የVPN አገልግሎት አቅራቢ መስጠት ባይፈልጉ Bitcoinን የሚቀበል የVPN አገልግሎት አቅራቢን መጠቀም ወይም ጊዜያዊ የክሬዲት ካርድ ቁጥሮችን መጠቀም ይችላሉ። በተጨማሪም ምንም እንኳን አማራጭ የክፍያ ስርዓት ቢጠቀሙም የVPN አቅራቢው አገልግሎታቸውን በሚጠቀሙበት ወቅት የእርስዎን የIP አድሬስ ሊወስዱ እንደሚችሉ እና የዕርስዎን ማንንነት ለማውቅ ሊጠቀሙበት እንደሚችሉ ይገንዘቡ። የIP አድሬስዎን ከVPN አቅራቢዎ መደበቅ ቢፈልጉ ከእርስዎ VPN ጋር ሲገናኙ ቶርን መጠቀም ይችላሉ።

ምናባዊ የግል ኔትዎርክን ወይም የVPN አገልግሎትን በተመለከተ ለተጨማሪ መረጃ ይህንንጠቅ ያድርጉ።

እኛ በኢኤፍኤፍ ያለን ሰዎች ስለቪፒኤኖች ደረጃ ማረጋገጫ መስጠት አንችልም፡፡ አንዳንድ እንደ አርአያ ሊጠቀስ የሚችል የግላዊነት ፖሊሲ ያላቸው የVPN አገልግሎቶች በአታላዮች የሚመሩ ሊኾኑ ይችላሉ። የማያምኑትን የVPN አገልግሎት አይጠቀሙ።